Phnom Penh

Na onze relaxdagen op Koh Rong namen we een boot terug naar het vasteland.  Daar namen we een taxi.  Deze bracht ons in 5 uur terug naar Phnom Penh, de hoofdstad van Cambodja.  We kwamen aan in een zeer mooi hotel, villa Samnang.  Bij het bekijken van onze kamer merkten we op dat we geen balkon hadden, zoals in de boeking wel werd aangegeven.  We vroegen om de correcte kamer.  De vriendelijke eigenaar, een jonge Nederlander, gaf aan dat het niet mogelijk was.  Hij had het hotel pas drie maand geleden overgenomen en dus ook alle reeds gemaakte boekingen.  We waren reeds de derde klant die protesteerde over het balkon en kregen gratis drankjes aangeboden ter compensatie.

We hesen Toon en Janne snel in hun zwemkledij, ondertussen bestelden we een gin-tonic op kosten van de eigenaar.  Toen Toon en Janne uitgezwommen waren kregen ze nog een ijsje van het huis aangeboden.  We vonden het een mooie compensatie.

De volgende dag besloten we ons op te splitsen, want we wilden Security Prison 21 (= SP21) bezoeken.  We hadden gehoord dat er veel expliciete foto’s werden tentoongesteld, dus vonden we het onverantwoord om de kinderen hiermee naartoe te slepen.  David ging van 8 tot 10 en Nele van 10u30 tot 12u30.

Security Prison 21 staat ook gekend onder de naam Tuol Sleng Museum.  Vroeger was het een school, maar deze werd in 1975 overgenomen door Pol Pot en zijn troepen van de Rode Khmer.  Zij wilden een communistische agrarische staat oprichten en joegen hiervoor alle mensen uit de hoofdstad en andere grote steden weg naar het platteland op enkele dagen tijd.

Al snel werd deze school de grootste geheime gevangenis in Cambodja uit die tijd, waar gevangenen onmenselijk werden behandeld.  Vanuit dit kamp alleen al werden meer dan 17.000 mensen naar de Killing Fields van Choeung Ek gebracht, een gemiddelde van 100 per dag.  In vier jaar tijd stierf een vijfde van de bevolking van Cambodja door ontbering of door liquidatie door de rode Khmer.

SP21 is nu een museum.  We betaalden elk 6$ inkom, hierbij was een goede Nederlandstalige audioguide inbegrepen.  Tijdens dit bezoek zagen we honderden foto’s van gevangenen.  Bij aankomst kreeg elke gevangene een nummer, daar werd hij mee gefotografeerd.  We werden beiden stil van de trieste, veelzeggende blikken op de foto’s.  Alle gevangenen werden er gefolterd om informatie van hen te verkrijgen, terwijl de slachtoffers geen flauw benul hadden waarom ze in eerste instantie werden opgesloten.  Een bril dragen kon al genoeg zijn, omdat dit als teken van intellectualiteit werd gezien, wat een bedreiging voor het regime kon zijn.  Het was niet de bedoeling om gevangenen te doden tijdens het folteren, desondanks lieten velen hierdoor het leven.

De verpleegkundigen in SP21 genoten een opleiding van drie maand.  Hun hoofdtaak was om ervoor te zorgen dat de gevangenen werden “opgelapt” na het folteren, zodat ze niet overleden voor ze bekentenissen konden afleggen.  Ze hadden slechts beperkte middelen en moesten bijvoorbeeld geconcentreerd zoutwater gebruiken om de wonden te reinigen.  Na bekentenis, van daden die ze vaak verzonnen, werden de gevangenen weggevoerd om te worden gedood in de Killing Fields.  Sommigen van hen werden eerst vier liter bloed afgetapt, dat gebruikt werd voor de verzorging van de gewonde soldaten van de Rode Khmer.  Deze taak werd ook uitgevoerd door de verpleegkundigen.

In 1975 werd Phnom Penh bevrijd door het Vietnamese leger.  Bij het binnenvallen van SP21 vonden ze nog slechts twaalf lichamen.  In totaal waren er maar 7 overlevenden van deze “gruwelgevangenis”.  Deze overleefden enkel omdat de Rode Khmer hun talenten als schilder of ingenieur konden gebruiken.  We waren aangedaan door dit bezoek, wat een vreselijke geschiedenis.

Over de middag trakteerden we Toon en Janne op een zeer ongezonde maaltijd: donuts.  Nog nooit zagen ze zoveel soorten donuts bij elkaar, waardoor Toon en David maar moeilijk konden kiezen.

In de namiddag namen we met ons vier een tuktuk naar de Killing Fields van Choeung Ek, één van de vele massagraven in Cambodja.  Voor Toon en Janne was dit een eerste kennismaking met een tuktuk en ze vonden deze heel plezant.  Deze velden des doods liggen ongeveer 14 kilometer buiten de hoofdstad in een boomgaard waar nu een gedenkplaats is, badend in een serene sfeer.

Opnieuw was een goed Nederlandstalige audioguide inbegrepen in het toegangsticket voor buitenlanders.  Cambodjanen hoeven niet te betalen.  Het beluisteren van de audioguide was voor Nele niet evident, aangezien Toon en Janne bij iedere stopplaats vroegen wat er gezegd werd nog voor ze volledig had kunnen luisteren.

De gevangen die naar de killing fields gebracht werden, die werden er gedood.  Deze begraafplaats was langs drie zijden hoog ommuurd en de vierde zijde was door een meer afgegrensd, zodat de praktijken die daar plaatsvonden geheim bleven.  Om deze plaats niet te verraden werden de slachtoffers niet gedood door een schot (lawaai vermijden, kogels sparen voor gevechten).  In plaats daarvan kregen ze een slag op het hoofd met een knuppel, geweer, hamer of pin.  Wanneer er getwijfeld werd of ze dood waren, werd hun keel doorgesneden met de scherpe bladeren van de suikerpalm.  Zo goedkoop mogelijk dus.  Daarna werden de lichamen in massagraven gedumpt.  In de Killing Fields van Choeung Ek lagen de lichamen van minstens 20.000 mensen.  Nog steeds zijn niet alle lichamen opgegraven.  Vooral in het regenseizoen komen nieuwe botten aan de oppervlakte.  Deze worden op regelmatige basis verzameld.  Af en toe konden Toon en Janne plaatsen aanduiden waar botten, tanden of kledij zichtbaar waren.  De “kinderboom”, die versierd was met honderden kleurrijke armbandjes van meelevende bezoekers, vonden ze “mooi”.  Ze begrepen niet alles wat er rondom hen gebeurd moet zijn, vooral omdat we hen de gruwelijke details bespaarden.  Ze voelden wel aan dat ze rustig moesten zijn, want er waren daar veel mensen gestorven.  Om de slachtoffers te eren hebben ze een bloemetje geofferd.

Tot slot bezochten we het herdenkingsmonument, een grote tempel vol schedels, tanden en botten.  De kinderen vonden dat het leek op Halloween …

We keerden terug naar ons hotel.  Janne viel in slaap op de schoot van papa.  Een tuktuc kan ze nu ook toevoegen aan de lijst van mogelijke slaapplaatsen.

Toon en Janne wilden nog eens verfrissen in het zwembad.  Papa en mama gingen mee, waardoor de zwemvestjes af mochten.  Toon oefende zijn zwemtechniek.  Het lukte hem zeer goed, waardoor hij er voor de eerste maal echt plezier in had om zelfstandig te zwemmen.  Hij kon er maar niet genoeg van krijgen.  Hij sprong vanaf de rand in het water en zwom breedte na breedte.

We wandelden nog even de straat uit, opzoek naar een taxi voor de volgende dag.  We vroegen een Toyota Camry, de goedkoopste wagen die aangeboden werd.  Ze gaven eerst aan dat die niet meer beschikbaar was voor de volgende dag.  We zeiden dat het geen probleem was, ze mochten ons een grotere wagen geven voor dezelfde prijs.  Plots was er wel een Camry beschikbaar J.

De volgende ochtend, om 9 uur, vertrokken we naar Siem Reap.  Het werd een rit van ongeveer zes uur.